Przed kim kłaniają się rządy państw - czyli rola i miejsce korporacji na arenie międzynarodowej.

Tradycyjnie przyjęło się, że najważniejszymi podmiotami w relacjach na szczeblu międzynarodowym są państwa, organizacje międzynarodowe lub czasami organizacje pozarządowe (NGOs) np. Greenpeace, Czerwony Krzyż itd. Wielu specjalistów uważa, że bardzo duży wpływ na stosunki międzynarodowe mają grupy/organizacje terrorystyczne. Abstrahując od tego czy rzeczywiście są one tak groźne (według mnie nie - szerzej o tym TUTAJ) to całe zamieszanie związane z terroryzmem nakazuje uznać słuszność takiego podejścia. Zjawisko globalizacji spowodowało, że na arenie międzynarodowej pojawił się nowy gracz, który przez wiele lat wydawałoby się pozostawał niezauważany, pomijany. Są to korporacje transnarodowe. Ich siła, a tym samym wpływ na sytuacje międzynarodową, w przeciwieństwie do przytoczonych już wcześniej organizacji terrorystycznych jest bezsporna.

Czym to jest spowodowane? Przede wszystkim tym, iż w dzisiejszym świecie chyba najważniejszym wyznacznikiem potęgi jest siła kapitałowa (gospodarcza). Tą stanowią współczesne przedsiębiorstwa (firmy) transnarodowe, które mają silne narzędzia wywierania wpływu objawiające się w:

• wielkości sprzedaży
• wielkości zatrudnienia
• systemem zarządzania
• transferach kapitałowych

Siła korporacji transnarodowych częstokroć jest większa niż niektórych krajów, np. amerykański Wal-Mart gdyby był brany pod uwagę jako gospodarka narodowa zająłby 33 miejsce na świecie (pomiędzy Ukrainą, a Kolumbią). Potęgę ekonomiczną poszczególnych firm prezentuje Tabela 1.

Tabela. 1. Zestawienie największych korporacji według sprzedaży.

Korporacje międzynarodowe mają także olbrzymi wpływ na sytuacje społeczną na Naszym globie. Są miejscem zatrudnienia dla wielu ludzi (Tabela. 2.). Wspomniany wcześniej przeze mnie Wal-Mart w samych Stanach Zjednoczonych jest największym pracodawcą i zatrudnia ok 1,8 mln pracowników. Polityka zarządu poszczególnych spółek może w takim razie skutecznie kierować nastrojami społecznymi w danym państwie.

Tabela. 2. Zestawienie korporacji ze względu na aktywa zagraniczne z wyszczególnionym zatrudnieniem.

Bardzo ciekawymi obszarami działania korporacji transnarodowych są badania i rozwój. Niejednokrotnie to one są motorem postępu, a wydatki na wyżej wymienione dziedziny są wyższe niż większości krajów na świecie (Wykres. 1.). 

Wykres. 1. Fundusze przeznaczane na badania i rozwój poszczególnych korporacji (KTN) i państw (w mld $).

Biorąc pod uwagę powyższe dane można wywnioskować, iż w wielu sytuacjach korporacje międzynarodowe mogą:

• być narzędziem w ręku państw, z których się wywodzą i prowadzić politykę polegającą na niszczeniu konkurencji i wypieraniu krajowych przedsiębiorstw w państwach gdzie chcą rozpocząć swoją działalność
• zawierać umowy po to, by regulować rynki poszczególnych państw oraz regionów, podaż i popyt dóbr i usług.
• ustanawiać własne monopole
• korzystać ze słabości państw i ustanawiać tam prawo "pod siebie"
• przyczyniać się do wzrostu zadłużenia zewnętrznego krajów rozwijających się

Oczywiście są także pozytywne aspekty działalności transnarodowych podmiotów gospodarczych, np. mogą usuwać "chore" mechanizmy gospodarczego interwencjonizmu i udziału rządu w przedsięwzięciach monopolistycznych, przyczyniać się do częściowego ograniczenia ubóstwa czy w niektórych przypadkach chronić prawa człowieka.

Tematem na osobny artykuł, ale o którym trzeba wspomnieć są korporacje zajmujące się zbrojeniami czy usługami związanymi z bezpieczeństwem, ochroną osób, mienia i infrastruktury krytycznej (Tabela. 3.). Najgłośniejsze przypadki działania tego rodzaju organizacji to oczywiście korporacja Halliburton i Blackwater Security Consulting, które wspomagają działania stabilizacyjne w Afganistanie i Iraku (zaangażowanych jest w to około 100000 osób) - często na granicy z prawem, co często skutkuje tym, że są traktowane jak narzędzie od "brudnej roboty".

Tabela. 3. Ranking przedsiębiorstw specjalizujących się w szeroko pojętym bezpieczeństwie - od zbrojeń po usługi związane z ochroną obiektów itp.

Jak widać korporacje transnarodowe są już w tym momencie bardzo istotnym podmiotem w stosunkach międzynarodowych. Ocena ich działalności nie jest jednoznaczna, ponieważ zależnie od konkretnego przypadku można dopatrzyć się tyle samo plusów co i minusów. Jednakże konieczne jest poświęcenie więcej uwagi na ten aspekt działalności, gdyż w związku z postępującą globalizacją ich siła (i tym samym wpływy) będzie wzrastać w bardzo szybkim tempie. 

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej odnośnie tej tematyki i nie tylko,
 odwiedź moją stronę na Facebooku:

 https://www.facebook.com/czasopismoszachownica

Mariusz Woźniak, redaktor naczelny "Szachownicy".