"Zdrowy człowiek Europy". Czyli droga Turcji do mocarstwowości.

Czerwiec 1844 roku. Car Rosji Mikołaj I podczas pobytu w Wielkiej Brytanii nazywa Turcję (Imperium Osmańskie) "śmiertelnie chorym człowiekiem Europy" zachęcając tym samym inne mocarstwa do prowadzenia agresywniejszej polityki wobec słabnącego Imperium (Mapa. 1.).

Mapa. 1.  Utrata terytorium "chorego człowieka Europy" w XIX i w XX wieku.

Kwiecień 2013 roku. Gdy większość europejskich mocarstw jest w głębokim kryzysie ekonomicznym, Turcja jest jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek świata, która coraz częściej myśli o rozszerzeniu swojej strefy wpływów. Jak do tego doszło?

Przede wszystkim, kraj ten, jest skazany niejako na odgrywanie znaczącej roli na arenie międzynarodowej. Powodem tego jest jego położenie na mapie świata. Cieśnina Bosfor, która oddziela Europę od Azji, położenie na szlakach komunikacyjnych i tranzytowych (Mapa. 2.), bliskość oraz oddziaływanie na takie obszary jak Kaukaz, czy Kanał Sueski wymuszają na tym państwie dążność do zwiększania swojej potęgi.

Mapa. 2.  Strategiczne położenie Turcji uwzględniające jej tranzytowe położenie.

Równie istotnym czynnikiem co położenie, stanowi także demografia tego kraju. Obecnie liczba ludności Turcji wynosi około 75 milionów. Na przestrzeni niespełna 50 lat wzrosła ona ponad dwukrotnie (Wykres. 1.), a korzystna tendencja nadal jest utrzymywana, co w przyszłości pozwoli na znaczne prześcignięcie w tym elemencie głównych europejskich mocarstw (Wykres. 2.). 

Wykres. 1.  Wzrost liczby ludności Turcji na przestrzeni 50 lat.

Wykres. 2. Tendencje demograficzne Turcji i mocarstw europejskich w pierwszej połowie XXI wieku.

Kolejnym czynnikiem, który wymaga spojrzenia na Turcję jak na mocarstwo co najmniej regionalne jest wskaźnik wzrostu gospodarczego. Turcja to obecnie 16 gospodarka świata z PKB wynoszącym około 775 mld $. Korzystna polityka podatkowa, reorientacja polityki gospodarczej zakładająca poszukiwanie partnerów spoza Europy (np. Korea Południowa) pogrążonej w kryzysie, czy wspieranie strategicznych obszarów gospodarki jak lotnictwo, wojsko, kosmonautyka, przyczyniają się do utrzymywania wzrostu gospodarczego na plusie (Wykres. 3.).

Wykres. 3. Wzrost gospodarczy Turcji z uwzględnieniem jego źródeł

Ów wzrost może w przyszłych latach zostać jeszcze powiększony, ponieważ "piramida wieku" społeczeństwa tureckiego generuje olbrzymią ilość osób w wieku produkcyjnym (Wykres. 4.).

Wykres. 4. Piramida wieku Turcji.

Powyższe tendencje, które niezaprzeczalnie są wielce korzystne dla potęgi Turcji znacząco przyczynią się do jeszcze większego pościgu Ankary za europejskimi mocarstwami. W wielu obszarach, pozycja tego państwa już jest znacznie lepsza (Mapa. 3.)

Mapa. 3. Turcja vs. kraje europejskie.

Tak jak zasygnalizowałem na początku artykułu, wzrost potęgi Turcji zachęcił jej przywódców do aktywniejszych działań na arenie międzynarodowej. Na razie są to nieśmiałe próby zaakcentowania swojej pozycji, lecz zacieśnianie relacji z dawnymi muzułmańskimi republikami ZSRR, (Mapa. 4.), które ze względu na bogactwa naturalne są cennym sojusznikiem, czy coraz większe wpływy na Kaukazie (Mapa. 5.) oraz Bałkanach (Mapa. 6.) dają solidne podstawy do prowadzenia ekspansywniejszej polityki.

Mapa. 4. Muzułmańskie republiki dawnego ZSRR mające silne powiązania z Turcją

Mapa. 5. Niestabilne regiony Kaukazu, które ciążą ku Turcji.

Mapa. 6. Strefy wpływów w Europie. Na brązowo zaznaczono "tureckie przyczółki" w postaci Bośni i Albanii

Reasumując, po wielu latach bycia w cieniu toczącej się rozgrywki na arenie międzynarodowej, Turcja wykorzystując słabość innych państw, a także własne walory w postaci położenia, demografii, czy prowadzonej polityki, ponownie objawia się jako lider państw muzułmańskich i jedno z najbardziej liczących się państw na Starym Kontynencie.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej odnośnie tej tematyki i nie tylko,
 odwiedź moją stronę na Facebooku:

 https://www.facebook.com/czasopismoszachownica

Mariusz Woźniak, redaktor naczelny "Szachownicy".